Şehit, İslam dininde Allah yolunda vefat etmiş bir müslümana verilen isim ve makam. Zamanla dini anlamından sıyrılıp vatanı uğrunda ölen kimseleri tanımlamak için de kullanılmaya başlanmıştır.
Kökenbilim
Şehit kelimesi "şahitlik eden, "bildiğini söyleyen" anlamlarına gelen Arapça kökenli bir sözcüktür. Kelimenin mastarı "şahitlik" anlamına gelen "şehadet"tir. Şehit sözcüğünün çoğulu "şuheda" ve "eşhad"dır.
Türkçe'de şehit kavramı
Zamanla şehit kavramı Türkçe'de dini anlamından sıyrılıp vatanını veya milletini müdafaa yolunda ölen herkes için kullanılır hale gelmiştir. Türkçe'de şehit olarak nitelendirilen kimseler şu kategoriler altında toplanabilir:
- Vatani görevini yapmakta iken herhangi bir şekilde yaşamını yitiren tüm askerler,
- Herhangi bir terörist saldırı sonucu yaşamını yitiren eğitim, sağlık, güvenlik vb. görevlileri ile
- Görev başında yaşamını yitiren polis, itfaiyeci vb. diğer görevliler.
Bu kimseler inançlarından bağımsız olarak Türkçe medyada yaygın şekilde "şehit" olarak nitelendirilirler.
Yukarıda bahsi geçen şahısların bir kısmının şehit kabul edildiği, bağlı oldukları kurumların tüzükleri ve yasalarla da sabittir ve geride kalan yakınları tazminat almaya hak kazanabilirler.
Bunların haricinde siyasi ve ideolojik görüşleri nedeniyle öldürülmüş kimseler de, yakınları, dava arkadaşları, meslek arkadaşları veya taraftarları tarafından "şehit" olarak nitelendirilebilirler; basın şehitleri, devrim şehitleri vb. gibi. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, internet sitelerinde yer alan Basın Şehitleri listesinin başlığını 2005 yılında Öldürülen Gazeteciler olarak değiştirmiştir.
İslam'da şehit kavramı
Manevi bir makam olan şehitlik İslam dininde çok önemlidir. İslam dininin kutsal kitabı Kur'an'da sıklıkla bu kimselerin kurtuluşa erdiği, ahiretteki makamlarının diğer insanlardan üstün olacağı belirtilir.
Hanefi mezhebinde şehitlik
Hanefi mezhebi alimlerinin görüşlerine göre şehitlik üçe ayrılabilir:
- Dünya ve ahiret için şehit olanlar: Bunlar İslam dini için savaşlarda veya işkencede ölenler gibi, inançları nedeniyle öldürülen kimselerdir.
- Ahiret için şehit olanlar: Bunlar yine İslami inançları nedeniyle fiziksel zulüm görmüş ve bunun neticesinde, hemen değil de sonradan vefat etmiş kişilerdir. Bu kimseler sonradan vefat ettikleri için geride kalanlar tarafından şehit olarak kabul edilmeseler bile ahirette şehit muamelesi göreceklerdir.
- Dünya için şehit olanlar: Bunlar dünyada, görünüşte İslam dini için ölmüş gibi gözükse de niyetleri farklı olan kişilerdir. Bu kimseler öldükten sonra geride kalanlar tarafından şehit olarak anılsalar bile ahirette şehit muamelesi görmeyeceklerdir.
